0.
Tych parę zdań poniżej może ułatwi odczytywanie tego, co w witrynie "DOM ŻYCIA" umieściłem jako "poezje z mojego życia".
|
| 1.
Poezja jako wizyjne odwzorowanie strumienia życia Tak na prawdę poezja jest próbą głębokiego -często MEDYTACYJNEGO- schowania się "gdzieś" w głębi samego siebie.
Jest wewnętrznym widzeniem siebie i świata - odbiciem słownym, refleksją lub nastrojem albo muzyką.
Poezja - jako przeżycie - mogłaby PRAWIE obejść się bez wyrazów i tym rózni się od prozy. Poezją są bowiem nie tylko i nie tyle "słowa", ale "międzyslowia", czyli to wszystko co wytwarza się między słowami- dając niekoniecznie wizualny- "obraz poetycki". Naturalne jest wewnętrzne odbicie poezji, a ono jest prawie niewysławialne. Słowa są jednak niezbędne, by zidentyfikować poezję - są jakby ramą formalną obrazu poetyckiego. Sam obraz wytwarza się u odbiorcy i u każdego jest inny.
W skrócie: ktoś kto chce być poetą, doznając wizji poetyckiej, próbuje użyć słów do jej zapisania i jesli mu się uda je znaleźć powstaje wiersz . Poezja powstaje w Odczytującym
|
| 2. Poezja, aby żyła, musi mieć coś do powiedzenia
|
3.
Każdy nosi swoją poezję w sobie. Różnimy się więc i jako ludzie i jako poeci.
Dlatego u każdego jest inna. U jednego gładka i rymowana, a u drugiego to czasem kilka prostych słów i trochę serca. Każdy autor ma prawo używania takich środków wyrazu, jakie uzna za stosowne do wyrażenia swego pomysłu twórczego. Ja czasem "piszę" poezję tymi elementami, których ona jakby nie posiada - a mianowicie "obrazami" i "dźwiękami". To są ukryte "podteksty". "Koncert na 4 pory" jest pewną próbą w tym kierunku. Napisany tekst trzeba tam odczytywać własną partyturą-wyobraźnią oraz nastrojem. Proces ten staje się wówczas zbliżony do medytacyjnej wizualizacji, albo psychologicznego uniesienia zwanego "flow". Tekst staje się bowiem poezją dopiero jako wspólny produkt twórcy i odbierającego.
Dla mnie poezja jest przede wszystkim intymną rozmową z samym sobą, a potem chęcią podzielenia się nią z innymi. Największą nagrodą dla autora jest wzruszenie Czytającego.
|
4.
Poezja czasem wymyka się gładko jak nutka przy goleniu (zapisuję wówczas odrazu gotowy finalny tekst), czasem kipi w podświadomości nawet przez całe lata, by wybuchnąć gwałtownie jak lawa [tak było w przypadku mojego wiersza "Życie jak kropli plusk"].
Czasem staję się jej niewolnikiem - muszę ją zanotować [obojętnie gdziebym się nie znajdował - np. w tramwaju], gdyż ulotni się bezpowrotnie pozostawiając po sobie nieodżałowany swąd utraty czegoś cennego.
Podstawą procesu twórczego jest więc zapewne instynkt -a konkretnie instynktowna potrzeba "zakończenia" lub "wyrzucenia z siebie" przeżycia twórczego.
|
5.
W utworach poetyckich wyróznić można następujące warstwy:
- wizyjną (obrazy poetyckie)
- rytmiczną i rymiczną
- dźwiękową (onomatopeja) i muzyczną (leitmotiv melodyczny)
- uczuciowo-liryczną
(uczucie - tak, nadmiar chwilowych emocji - raczej nie;
trochę dystansu nie zaszkodzi.)
- refleksyjną.
|
POECI O POEZJI |
"Poeta walczy z własnym cieniem
Poeta krzyczy jak ptak w pustce
(....) teraz wargi Poety
są pustym horyzontem"
(Zbigniew Herbert)
|
"Jakąkolwiek przyjąć definicję poezji, będzie się ona zawsze obracała wokół jednego faktu: poezja tym się różni od innych sposobów użycia słowa, że w tych samych rozmiarach tekstu potrafi zmieścić więcej znaczeń. Ta kondensacja znaczeń, ta zwiększona gęstość sensu istnieje w wierszu nie pomimo skończoności i ograniczenia jego rozmiarów, ale właśnie dzięki tej skończoności i ograniczeniu. Wiersz, strofa, linijka jest kompresorem, który sprasowuje treść: wycieka woda, zostaje wielowarstwowa cegiełka sensu."
(Stanisław Barańczak)
|
"W 'czystej' prozie słowo jest jednoznaczne. Oznaczając rzecz, samo chce byc niewidzialne. Jest to przeźroczyste szkło odsłaniające widok na rzeczy i zdarzenia; widzimy p o p r z e z nie. W poezji słowo i zdanie zatrzymują na sobie i wzrok i słuch i wszystkie nasze zmysły poruszone obrazem poetyckim, wyzwalajacym sens poetycki.
S e n s t e n n i e j e s t j e d e n (jak w zdaniu prozy), s e n s p o e t y c k i j e s t w z m o ż o n y, w i e l o r a k i. Zdanie poetyckie to r z u t n i k o b r a z ó w, projektor wielu błyskawicznie się zmieniających i splatających "widzeń" czyli nie rozwijanych w szczegółach obrazów, jak raca ... "
(Julian Przyboś "Sens Poetycki")
|
O poecie: "Dla niego ludzie, rzeczy, myśli i sny to jedno. Zna tylko zjawiska powstające przed jego oczami (...) Widzi i czuje; na jego poznaniu spoczywa nacisk czucia, jego czucie posiada bystrość poznania. Niczego nie pomija. Nie wolno mu zamykać oczu na żadną istotę, na żadną rzecz, na żadną wizję, na żaden majak ludzkiego mózgu. Zdaje się, jak gdyby jego oczy pozbawione były powiek."
"Teraźniejszość jest w nim, albo nie ma jej nigdzie."
"Poeci wierzą w to, co tworzą, a tworzą to, w co wierzą. Wszystko rozpadnie się w gruzy, lecz wszystkie ich wizje to punkty, na których opiera się dla nich gmach świata".
"Nie dzieło poety żyje, lecz my w nim zyjemy."
"Kto umie czytać poezję całą duszą pogrążony jest w wizji - jest w niej całe jego jestestwo. W tej jednej czarodziejskiej chwili jest mu wszystko jednakowo bliskie i jednakowo dalekie: czuje się zespolony ze wszystkim."
("Poeta i nasze czasy" Hugo von Hofmannsthal 1874-1929)
|
|
"Ostatecznie poetą jest się wówczas, kiedy nic innego nie potrafi się uczynić. Poezja jest wielkiem przekleństwem życia, jest dokuczliwą manią, której nie można się pozbyć. Poeta syci sie swoja wyobraźnią, a wyobraźnia zabija, utrudnia mu życie. Skoro ktyoś zdecydował się całe życie poświęcic poezji, to niechże nie wstydzi się siebie, swojej własnej smieszności, swojej niezgrabnosci życiowej."(Jan Śpiewak "Przyjaźnie i animozje" )
|
O ISTOCIE I KORZENIACH POEZJI oraz MALARSTWA Zamiast oczywistej retoryki pozwoliłem sobie przytoczyć poniżej poglądy historyczne wybitnych znawców estetyki i twórców. W dużym stopniu odnosza się one nie tylko do poezji, lecz również do całej sztuki. |
| .
- fantazja i wyobraźnia, myślenie obrazami, metaforami
"poezja to użyteczna fantazja, zwalczajaca głupie bredzenie"
(Gravina 1664-1718 "Della Ragion Poetica")
"Twórczość to świat wyobraźni, a nie rozsądku i kalkulacji, świat tysiąca i jednej niewiadomej.." (Władysław Lam-1937)
- czyste-nieskażone spojrzenie wynikające z zachowania percepcji dziecka
cechuje go: bezpośredniość, myślenie konkretami
Pogląd o znaczeniu percepcji dziecięcej w twórczości poetyckiej po raz pierwszy sformułowany został przez Giambattistę Vico (1668-1744).
Myślenie konkretami uznano za czynnik różnicujący w stosunku do abstrakcyjnego myślenia filozoficznego ("abstractio rationis" - poprzez rozum), aczkolwiek dopuszczano [Bodmer 1698-1783 i Breitinger 1701-1776] w poezji tzw."abstractio imaginationis", czyli abstrakcyjność poprzez wyobraźnię.
Myslę, że głównym kryterium róznicującym staje się to, że poezja w końcu zawsze odwołuje się do emocji, a filozofia do rozumu.
-
poezja jako przejaw instynktu życia - jako forma (czasem skrywana) komunikacji społecznej i dążenia do sukcesu.
"Dzieło jest zawsze obrazem pewnej chwili istnienia.(...) Twórczość nie jest przejawem rozumowania, lecz bezpośrednim żywiołowym przejawem instynktu życia, z ktorego się rodzi instynkt tworzenia" (Władysław Lam 1937)
"Twórczość malarska jako czynność poniekąd biologiczna, nie może przestać istnieć za sprawą arbitralnych założeń współczesnej teorii sztuki. Jako wyraz wolności jednostki obdarzonej kreatywnymi możliwościami wizualizacji doznań i spostrzeżeń, potrzeba malarstwa jest niezniszczalna w indywidualnym zmaganiu się osoby z tajemnica bytu." (Oramus, 2000). -
poezja jako wynik zdarzeń emocjonalnych (widoki w przyrodzie, przeżycia typu zakochanie, rozstanie)
- "Obraz to przede wszystkim duchowa struktura, stająca się, istniejąca zawsze na nowo dzięki odbiorcy i warunkom jego wrażliwości." (Oramus, 2000)
- "Malarz maluje, ponieważ pilno mu się pozbyć swoich wrażeń i wizji. Ludzie zagarniają je, aby okryć swoją nagość (...) Myślę, że w ostatecznym rozrachunku nie biorą nic, po prostu skroili sobie strój na miarę swojego niezrozumienia." (Picasso)
|
Niektóre CECHY UTWORU POETYCKIEGO
- indywidualność (własny rozpoznawalny styl)
- niepowtarzalność
- używanie środków odróżniających od prozy ( rytm, rym-ew., obrazowość, itp)
- warstwa duchowa (wyzwalająca emocje, fantazję itp. )
- kompozycja stanowiąca pewną zamkniętą całość (myślową, poznawczą, fantazyjną itp.)
utwór poetycki w stosunku do malarstwa działa wolniej ale głębiej (posiada więcej środków wyrazu niż namalowane dzieło - bezpośrednie słowne sformułowania poznawcze, metafory, rymika i rytmika - mogą wywołać wielowarstwowy proces odtwórczy u odbiorcy).,
|