Z PAMIĘTNIKA LEONA BROZBARA

......mnie wypadło iść na Ryznarówkę. Właściwie jakby zajrzeć w pańszczyźniany życiorys. "to na Dulęjówkę. Tak nazywał się chłop odrabiający pańszczynę z tego łanu. Duleja za zgodą dziedzica wsi Gać podzielił swój łan na dwie części po 24 morgi. Na gospodarstwie pozostawił syna Marcina,kalekę. Z powodu kalectwa Marcin nie mógł odrobić nałożonej pańszczyzny i po mieniał swoje 24 morgowe gospodarstwo za zagrodę Adamczaka Karola,który mieszkał przydrodze do folwarku obok Sowy. Z zagrody należało odrobić nie wielka część pańszczyzny i opłacić małą sumę pieniędzy . Marcin ponownie pomieniał się i poszedł na działkę mienia wsi zamieszkać jako kucznik . Syn Marcina, Jakub ożenił się z Tymieniak Anną i zamieszkał jako sąsiad gruntów swojego dziadka.

Adamczak Karol na św Marcina pojechał do Żołyni na jamark sprzedać konia. Konia nie sprzedał,a wracając przejeżdżał Wisłok po lodzie .Lód się załamał i Adamczak wraz z koniem poszedł w wodę, po paru dniach wyłowili go w Budach Łańcuckich .Po Adamczaku zostało dwóch syn ów,Józef i Jan. Podzieli majątek ojca na połowę. Józef pozostał na starym miejscu Dulejów,a po nim Stanisław reszta rodzeństwa poszła w świat./wnuczka Adamczaka Jana Maria to żona Tadeusz Brożbara / Drugą połowę swego gruntu Tuleja dał córce Annie,która wyszła za mąż po sąsiedzku za podrzutka kołodzieja, Ryznara Józefa. Ryznar dość szybko zmarł pozostawiając dwie córki Katarzynę i Salomee oraz syna Tomasza.

W roku 1865 nie mógł kawaler żenić bez pozwolenia rodziców czy opiekunów Ojciec?czyli Wojciech Brożbar/ mając 40 morgowe gospodarstwo .osierocony w młodości był pod opieką zagrodnika Adamczaka Wojciecha , krewnego. Prosi go o zezwolenie na ślub z Ryznar Katarzyną c.Józefa , a Adamczak Wojciech kołodziej osiadły nad rżeką ,posiadający dużą zagrodę na tz. Koszykówce/rejon wsi położony na południowym brzegu w środku wsi koło Urzędu Gminy w stronę Kościoła/na prośbę podopiecznego kategorycznie oświadcza,że jeżeli ma być ślub to tylko z jego córką Maryną. Podopieczny mając tak duże gospodarstwo chciał się usamodzielnic , żeni się u opiekun o Opiekun nie daje mu dużo ziemi bo tylko około 1 morgi łąki na Koszykówce obok Rzepki Marcina. Daje natomiast gotówkę co upadłe gospodarstwo Brożbara potrzebuje . Niema tu porządnej stajni, wszystko pod jednym dachem razem z mieszkaniami . Za czasów pańszczyzny ojciec Brożbara Szymon chowa na tym gruncie 8 koni z tym że 4 konie wraz z parobkiem przez 4 dni w tygodniu robi na folwarku. 1 krowa zastawiona u żyda za zapożyczone pieniądze,a 10 mórg od granicy z Kosiną stoi ugorem na których wypasa się ponad 50 owiec od wiosny do jesieni . Na 50 morgach pozostawiane są zagony na ugór z wiarą,że ziemia aby rodzić musi co 4 lata odpoczywać. Chleba brakowało już od Bożego Narodź, żywiono się suszoną rzepą i owczym mięsem.

Ryznar Katarzyna wychodzi za mąż za Bożka Piotra kmiecia 18 morgowego.

Piotr otrzynuje całe gospodarstwo ,j ego brat Józef ćwierć morga na dożywocie , a siostra wychodząc za mąż za Ziębę dostaje stajanie /pół morga/ na którym buduje dom /dla wszystkich dzieci Zięby chrzesną była Maria Bożek Brożbar/. Bożek Piotr lubił popić i pochulac,już w dzień ślubu przeciągnął swoją młodą żonę harapem za uśmiech do obcego chłopca .Z małżeństwa urodziła się Maria , a po rychłej śmierci Bożka syn Bronisław , który zmarł niedługo po śmierci swego ojca.

Katarzyna niedługo chodzi we wdowieństwie i wychodzi za mąż za Tonie Szymona, który do małżeństwa wnosi płutniankę i korzuch chociaż jest synem kmiecia łanowego. Rodzi się Aniela późniejsza Czechowiczka i Małgorzata zwana Walentową albo Fołciną. Katarzyna jednak umiera i z trzech córek najstarszą Marie bierze do siebie babka Anna . Do żywa ona 108 lat mieszkając u swojego syna Tomasza.

Druga córka Anny. Salomea wychodzi za Tonie Jakuba . rodzonego brata Szymona tyle samo dostał w podziale./są to synowie Toni Tomasza,który ukrywał u siebie Stojałowskiego .

Podczas ślubu Salomei z Jakubem Anna obiecuje Jakubowi , że zostanie z żoną na starym placu z domem mieszkalnym,który chylił się ku upadkowi. Jakub młody rzutki wnet założył spółkę która dostarczała kamień do budowy gościńca. Oprócz Jakuba należei do spółki Cyran Jan, Fołta Tomasz Bemben Jan. Kasa pożyczyła im 2000 koron na fundusz załóżycielski. Tak że Jakub na brak gotówki nie narzekała z repero wał dom,dokładając w miejsca: spróchniałych krokwi nowe połówki,a na nowy dach położył czerwoną dachówkę z Tamowa.

Ryznar Tomasz dorósł, a był to człek silnej budowy ale bardzo powolny w wykonywaniu wszelkich czynności .Ożenił się z piękną córką organisty Skwarczyńskiego Tomasza, Apolonią , wielką kobietą o fantazji i wymaganiach ponad stan .Dostała 6 mórg posagu. Tomasz w raz z żoną wpłynęli na matkę aby zmieniła zdanie co do podziału majątku . Młode małżeństwo pozostało w nowo wyremontowanym domu, a córka Salomea dostała połowę własności matki po wschodniej stronie bez budynków . Anna dała stare drzewo które zostało po remoncie .Jakub ponownie stawia dom mieszkalny ale z nowego drzewa a stare kawałki daje na drugą połowę gdzie jest komora i obora dla krowy. Z tego małżeństwa rodzi się Jan i Tomasz/oraz teściowa mojego dziadka Czyli Czesława Brożbara,zamężna za Jana Bembna/. Po Jakubie zostaje Jan,a po nim Władysław.Tomasz sprzedaje swoją część i wyjeżdża do Bykowa.

Tomasz od początku nie może żonie nastarczyć gotówki nawet na ubrania według jej wymagań . Gospodarstwo 10 morgowe,ale niema kto na nim robić.Tomasz zajęty praca społeczną. Przechodzi kurs . weterynarii i nadzoruje rozdawane chłopom jałówki sementalery , pomaga przy wycieleniach,wzdęciach i innych drobnychwłasność hodowcy. Tomasz aby nastarczyc wymaganiom żony zaczyna pożyczać u sąsiadów i w kasie pieniądze .długi rosnąca wpływów brak. W pierwszym rzędzie idzie majątek żony na sprzedaż po kawałku . Dzieci przychodzą regulamrnie co drugi rok .Tylko dwie najstarsze córki zostały wyposażone jak należy. Maria wychodząc za wdowca Puchałe /syn Józef Puchała malarz samouk charakteryzator teatru/dostała półtorej morgi na drugiej drodze od ojcowizny .Helena wychodząc do Sieteszy dostaje spłatę. trzecia córka i syn Józek wyjeżdżają do Ameryki i brak od nich wieści. Bronisławę wysłano na studia do Krakowa skąd miała wrócić nauczycielką. Wróciła jako niedouk z manierami jaśnie panów. Tomasz zostaje wójtem wsi Gać. poświęca się pracy społecznej całkowicie i gospodarstwem nie zajmuje się już całkowicie. Matka z córką próbują ratować gospodarkę przed upadkiem zakładają sklep z wyszynkiem i trafiką. Tomasz jako wójt wystarał się o takie zezwolenie.

Na służąca i do sklepu najęły Drozd Anielę. Aniela jako zapłatę brała porzucone suknie i spódnice, a był to jedwab, wełna , .Goście zaczęli zastępować Tomasza we wszelkich pracach Sąsiedi donosili mu o tem. ale on z obojętnością szedł spać na strych mówiąc jak chce bidy to niech ją ma. No i znalazła się biiłła a poczęta w sta nie nietrzeźwym była chłopcem matołkiem. Biegał już duży z liściem czy patykiem i wydawał niezrozumiałe huki.W I^ISr.chrzesny ojciec sprzedaje ostatek ojcowizny i wyjeżdżą do Ameryki. Matka kupiła resztki gospodarstwa wraz z domem,obiecując mu że jego żona mieszkać będzie do śmierci ,co nastąpiło w 1913r. Najmłodsze dzieci przychodzą do nas,Kazia jako kucharka. a kładek za pastucha . Po śmierci chrzesno matki,matka wynajmuje izbę gdzie mieścił się szynk na sale szkolną,drugą izbę na mieszkanie dla nauczycielki Szerpińskiej z którą zamieszkuje panna Bronisława ogólnie zwana jako Panie Broń utrzymująca się z handlu alkoholem i wróżby z kart.

To prawie wszystko o rodzinie Marii Bożek Brożbar z pamiętnika.

Od mojej mamy: Ryznarówka ma jeszcze inną nazwę ."Ziemia Przeklęta". Ta nazwa powstała z różnych zdarzeń,okoliczności i ludzi związanych z sąsiadującymi gruntami Adamczaków, Ryznarów, Lenarów, Dymieniaków. Między innymi,Ryznar Tomasz wyjeżdżając do Ameryki zawarł ustną urnowe z naszym pradziadkiem,źe jak wróci to odkupi swój majątek. Niestety nasz przodek słowa nie do trzymał. Ryznar po powrocie zamieszkał razem ze swoim synem Władkiem w pierwszym domu za budynkami starego Kół. Rol. w strone Markowej. Był to dom tz. dobra wiejskiego .mieścił się w nim żelazny sklep,a po II wojnie Gospoda czyli bar z alkoholem. Kto obecnie tam mieszka nie wiem.